Kerstman: de Amerikaanse Sinterklaas
De laatste weken van het jaar zijn een drukke tijd voor vrijgevige en wit bebaarde mannen op leeftijd. We hebben het natuurlijk over Sinterklaas en de Kerstman. De eerste is traditioneel vanaf half november in het land en drie weken later wordt zijn taak overgenomen door de Kerstman. Je zou haast denken dat het om een en dezelfde persoon gaat!
Internationaal reizende goedzakken
Een kerstmarkt is niet compleet zonder kerstman. Met name tussen 6 en 25 december. Sommige plaatsen in Nederland zijn namelijk al vanaf november in kerstsferen gehuld, maar de Kerstman wacht doorgaans tot Sinterklaas terug is naar Spanje. En de Sint hoeft daarvoor geen autoverzekering af te sluiten, want hij reist per boot. Voor de de Kerstman is het geen overbodige luxe omdat hij nog wel eens in grote Coca-Cola-trucks rijdt. De Kerstman komt van nog veel verder (volgens de VS uit Antarctica) en maakt daarom ook gebruik van luchtvervoer. Dat de goedzakken volgens de traditie een verre reis moeten maken om hier te arriveren is opmerkelijk. Zeker als je je bedenkt dat ze allebei een deels Nederlandse oorsprong hebben.
Kerstman, Wodan, Sinterklaas, Santa Claus
Over hoe de Kerstman en Sinterklaas ontstaan zijn, is al veel cultuurhistorisch onderzoek gedaan. Sommigen leggen een link tussen de Kerstman en de Germaanse god Wodan. Hij wordt geassocieerd met het joelfeest. Dit midwinterfeest wordt op zijn beurt weer in verband gebracht met het later ontstane kerstfeest. Toch is het ontegenzeggelijk dat de Kerstman zoals wij die kennen is overgewaaid uit de Verenigde Staten. En Santa Claus, zoals hij daar heet? Die zou dan weer een veramerikaniseerde Sinterklaas zijn. En ja Sinterklaas, die kunnen we wel een Nederlandse en Belgische traditie noemen.
Nederlandse en Britse kolonisten
Algemeen is de huidige opvatting dat de Kerstman zijn Amerikaans-Engelse naam inderdaad dankt aan Sinterklaas. Nederlandse kolonisten namen de Sinterklaastraditie mee naar de Verenigde Staten. Daar ging hij een eigen leven leiden als Santa Claus. Ook de halverwege de zeventiende eeuw in de Britse cultuur verschenen Father Christmas heeft zijn sporen nagelaten op de Amerikaanse Kerstman. Father Christmas werd immers door de Britten meegenomen naar Amerika. Het personage Santa Claus dat uit deze twee ontstond, arriveerde vervolgens rond 1850 in Groot-Brittannië. Daar werd hij gaandeweg vereenzelvigd met Father Christmas.
Populariteit in Nederland
De Kerstman werd na zijn introductie aan de andere kant van de Noordzee niet meteen populair in Nederland. Sinterklaas wist zijn imitator hier lange tijd buiten de deur te houden. Net zoals andere kersttradities in Europa in ons land trouwens ook geen voet aan de grond kregen. Vanaf de jaren 60 vond langzaam maar zeker een kentering in het voordeel van de Kerstman plaats. Tegenwoordig is de Amerikaanse versie van Sinterklaas dan ook niet meer weg te denken van kerstmarkten en uit winkelcentra. Als hij maar minstens wacht tot 6 december.
